Woensdag 21 juni: Huidige hitte en droogte in Gent (UPDATE donderdag 22 juni)
Zeer hoge minima deze ochtend (UPDATE donderdag 22 juni)
De minimumtemperaturen van deze ochtend zouden niet misstaan hebben als maxima voor een zomerdag. Het kwik zakte op geen enkele van de 6 MOCCA stations onder 23°C (zelfs 24°C in het stadscentrum). De temperaturen zullen deze ochtend snel tot boven 30°C stijgen (live temperaturen). Het wordt voorlopig wel de laatste tropische dag, in de loop van de namiddag komt er minder warme lucht binnen.
De droogte in Belgie en bij uitbreiding een groot gedeelte van West-Europa en Zuid-Europa breidt verder uit. Wat Gent betreft heeft het ‘natste’ MOCCA station (Provinciehuis) voor juni tot nu toe 24 mm gemeten. Met gemiddeld 74,4 mm in Gent voor juni zal er nog heel wat moeten gebeuren om niet opnieuw een duidelijk te droge maand te bekomen.
Op dit ogenblik beleven we een tropische periode die allicht morgen officieel de status van een hittegolf zal krijgen. Hieronder een temperatuursoverzicht (10 min gem waarden) van de afgelopen dagen. Het stedelijk hitte-eiland komt weer zeer duidelijk naar voren met een beduidend sterkere afkoeling in Melle. Maximale verschillen liepen op tot 6°C in lijn met eerdere waarnemingen. Wondelgem bevindt zich tussen het landelijke Melle en de stations in het centrum en de haven. Overdag zijn de verschillen opnieuw veel beperkter. Afgelopen nacht (te zien uiterst rechts op temperatuursgrafiek) bleven de onderlinge verschillen uit. Het was wel degelijk helder maar er stond meer wind wat voor menging van de lucht zorgt.
Relatie tussen droogte en hitte
Het is duidelijk dat hitte de droogte verder kan verergen doordat er bij hogere temperaturen nog meer vocht zal verdampen. Maar ook omgekeerd blijkt er een invloed te zijn. Studies tonen aan dat een uitgedroogde bodem tot hogere temperaturen leidt dan een bodem die meer vocht bevat. De verklaring hiervoor is dat inkomende zonnestraling deels gebruikt wordt om water te verdampen. Bij de fase-overgang van het verdampingsproces wordt energie (zogenaamde latente energie) verbruikt. Als er minder water in de toplaag van de bodem aanwezig is, wordt er minder energie verbruikt voor verdamping en blijft er dus meer over om de lucht op te warmen wat uiteindelijk leidt tot hogere temperaturen. Dit bevestigt ook het grote belang bij weer- en klimaatmodellering van een goede beschrijving van de interactie tussen het oppervlak en de atmosfeer.
Er bestaat nogal wat literatuur over het verband tussen bodemvocht en hitte. Een interessant voorbeeld is ‘Soil Moisture-Atmosphere Interactions during the 2003 European Summer Heat Wave’ van Fischer en co-auteurs. Zij bestudeerden de 2003 hittegolf die Europa hard trof met onder meer 10 000’den extra overlijdens ten gevolge van de hitte. Deze uitzonderlijke zomer werd voorafgegaan door een warme en te droge lente. In de studie werd aan de hand van een klimaatmodel onderzocht wat het effect van een nattere of nog drogere lente geweest zou zijn op de hitte in de zomer van 2003. Voor alle simulaties werden steeds dezelfde grootschalige stromingspatronen opgelegd aan de randen van het domein. Uit dit modelonderzoek bleek dat de hoeveelheid bodemvocht een grote invloed heeft op de gesimuleerde zomer van 2003. Een nog droger voorjaar resulteerde in nog extremere hitte, daar waar een natter voorjaar de zomerhitte ietwat temperde. Een andere interessante conclusie van deze publicatie was dat de drogere simulaties ook het geblokkeerde stromingspatroon, dat vaak voorkwam in 2003 en typisch is voor hittegolven, versterkten. Op die manier krijg je dus eigenlijk een positieve feedback tussen droogte en hitte.
Conclusie: een droog voorjaar is geen garantie op hitte in de zomer. Het stromingspatroon kan zomaar omslaan en we kunnen een natte en te koele zomer krijgen. Maar als het stromingspatroon wel goed komt te vallen voor hitte, dan versterkt voorafgaande droogte de hitte wel.
Referentie : Fisher M., Seneviratne S., Vidale P., Luthi D., Schar C. 2007: Soil Moisture-Atmosphere Interactions during the 2003 European Summer Heat Wave. Journal of Climate . Vol. 20, 5081-5099